ไขปริศนาคาใจ "เดจาวู" คืออะไร? ทำไมบางคนถึง รู้สึกคุ้นเคย กับเหตุการณ์ที่เพิ่งเจอเป็นครั้งแรก - CatDumb - แคทดั๊มบ์ | เล่าเรื่องน่าสนใจ ในแบบที่แมวก็เข้าใจง่ายๆ

เคยเป็นบ้างไหม? เจอเหตุการณ์บางอย่างแล้วรู้สึกว่ามันคุ้นเคยอย่างน่าประหลาด เหมือนมันเคยเกิดขึ้นมาแล้ว ทั้งๆ ที่นั่นเป็นครั้งแรกที่เราพบกับเหตุการณ์ที่ว่า

นี่คือปรากฏการณ์ที่รู้จักกันในชื่อ “เดจาวู” (Déjà vu ภาษาฝรั่งเศสแปลว่า “เคยเห็นมาแล้ว”) ซึ่งในทางสถิติจะเกิดขึ้นกับคนกว่า 60% สักครั้งหนึ่งในชีวิต

อาการเดจาวูนั้น แม้ในปัจจุบันก็ยังไม่มีคำตอบที่ชัดเจนนักในทางวิทยาศาสตร์ว่าเกิดจากอะไร

แต่ในปี 2003 นักวิทยาศาสตร์ก็ยืนยันแล้วว่าปรากฏการณ์นี้มีอยู่จริง โดยมันมีเกี่ยวข้องกับสมอง ซึ่งอาจเป็นได้ทั้งระบบความทรงจำ และระบบความคิดการตัดสินใจ

และในปี 2006 นักวิทยาศาสตร์ก็เคยทดลองทำให้คน “รู้สึกเดจาวู” และประสบความสำเร็จในระดับหนึ่งด้วย

นั่นทำให้ในปัจจุบันเรามีทฤษฎีอยู่ไม่น้อยที่พยายามอธิบายการมีอยู่ของอาการเดจาวู

โดยหนึ่งในสมมติฐานที่ได้รับความสนใจมากคือ เดจาวูอาจเกิดจากปัญหาเรื่องความจำ

ทำให้เมื่อเราพบสถานการณ์ที่มีส่วนคล้ายกับสถานการณ์ในอดีต เราจะพยายามนึกถึงเรื่องในอดีตนั้นขึ้นมาแต่ไม่สามารถนึกได้เพราะมันไม่ใช่สถานการณ์เดียวกันเสียทีเดียว และส่งผลให้เรารู้สึกคุ้นเคยกับสิ่งที่ไม่เคยพบมาก่อนไป

ซึ่งแนวคิดนี้ได้รับการสนับสนุนโดยการทดลองในปี 2006 ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ใช้ VR และเกม The Sims กระตุ้นความรู้สึกเดจาวูของผู้คน

ส่วนอีกแนวคิดหนึ่งบอกว่าเดจาวูอาจเกิดจาก การหยุดชะงักของการประมวลผลสถานการณ์ของสมองเอง

เช่นเมื่อเรากำลังขับรถและเหลือบไปเห็นร้านกาแฟ สมองของเราอาจจะมัวประเมินการขับรถจนประมวลผลร้านกาแฟไม่ครบ ในไม่กี่วินาทีต่อมาเมื่อเรามองไปยังร้านกาแฟตรงๆ เราจึงรู้สึกคุ้นเคยกับมันทั้งๆ ที่ไม่เคยเห็นมาก่อนได้

ไม่ว่าจะทางไหน ในหลายๆ ทฤษฎี นักวิทยาศาสตร์ก็เชื่อว่าเดจาวูคงจะไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพนัก โดยคนที่มีสุขภาพดีทั่วๆ ไปจะมีแนวโน้มรู้สึกเดจาวูประมาณเดือนละครั้ง

แต่ตัวเลขดังกล่าวก็อาจจะเพิ่มขึ้นได้หากสมองอยู่ในภาวะเหนื่อย เครียด หรือมีการใช้สารเคมีอย่างยาที่มีผลทางประสาท

และการเดินทางซึ่งทำให้สมองมีประสบการณ์ในเรียกใช้มากขึ้นเอง ก็ถูกรายงานอยู่บ่อยครั้งว่ามีส่วนทำให้คนเป็นเดจาวูบ่อยขึ้นเช่นกัน