ไขปริศนาคาใจ ทำไมสัตว์มีพิษหลายชนิด ถึงไม่ตายเพราะพิษในตัวมันเอง

Date:

ในโลกของเรานั้นมีสัตว์มีพิษอยู่มากมายหลายชนิด ตั้งแต่กลุ่มที่โดนแล้วแค่คันๆ แสบร้อน ไปจนถึงกลุ่มที่มีพิษรุนแรงในระดับที่โดนแล้วตายสถานเดียว

แต่เคยสงสัยกันไหมว่าเพราะอะไรกันสัตว์มีพิษเหล่านี้ มันถึงไม่ตายเพราะพิษของตัวเองไปเสียก่อน ทั้งๆ ที่สัตว์บางตัวถึงกับเก็บพิษระดับสังหารช้างได้ไว้ในตัวเลย

 

 

เพื่อที่จะหาคำตอบของคำถามนี้เราคงต้องอธิบายไว้ในที่นี้ว่าสัตว์มีพิษหลายชนิด โดยเฉพาะกลุ่ม “สัตว์ที่พิษออกมา” (Venomous) นั้น จริงๆ แล้วจะใช้วิธีเลี่ยงที่จะโดนพิษของตัวเองเป็นหลัก

อย่างในกรณีของงูพิษ พิษของพวกมันจะออกฤทธิ์โดยการผ่านทางกระแสเลือดเท่านั้น ทำให้ในกรณีที่มันกินพิษตัวเอง เอนไซม์ในน้ำลายและกระเพาะอาหาร จะสามารถย่อยพิษทิ้งไปได้ แถมปกติพิษก็จะถูกเก็บไว้ในถุงเก็บพิษโดยเฉพาะด้วย ซึ่งไม่ใช่เรื่องแปลกนัก

 

 

กลับกันสัตว์ที่ทำให้แม้แต่นักวิทยาศาสตร์ยังแปลกใจส่วนมากจะเป็นสัตว์ที่สะสมพิษไว้ในร่างกายเอาไว้ป้องกันตัว (Poisonous) โดยเฉพาะกบมากกว่า เพราะสัตว์ชนิดนี้ในบางครั้งจะไม่มีพิษแต่ต้นด้วยซ้ำ

ซึ่งทำให้น่าแปลกใจมากกว่าทำไมพวกมันไม่ตายเพราะพิษในตัวเอง

 

 

เรื่องราวนี้ได้รับการให้คำตอบ ในงานวิจัยที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Journal of General Physiology เมื่อวันที่ 6 กันยายน 2021 ว่า สัตว์ที่สะสมพิษไว้ในร่างกายตัวเองนั้น โดยมากมายจะมีวิธีการป้องกันพิษอยู่ 3 รูปแบบหลักๆ ประกอบด้วย

 

1. ใช้การกลายพันธุ์ทางพันธุกรรมเปลี่ยนรูปร่างของโปรตีนเป้าหมายของสารพิษเล็กน้อย

ด้วยความที่พิษของสัตว์ในตระกูลกบหลายๆ ครั้งจะใช้พิษขัดขวางการขนส่งโซเดียมไอออนเข้าและออกจากเซลล์ ซึ่งเป็นในหน้าที่ทางสรีรวิทยาที่สำคัญที่สุดในร่างกาย ผ่าน “ประตู” ที่ทำจากโปรตีนบางชนิด

ดังนั้นเพื่อที่จะป้องกันไม่ให้พิษส่งผลกับตัวเอง กบเหล่านี้จึงใช้วิธีปรับลักษณะของโปรตีนเล็กน้อยทำให้พิษไม่สามารถเกาะ “ประตู” เพื่อรบกวนการขนส่งโซเดียมไอออนได้ และทำให้มันปลอดภัยจากพิษตัวเอง

 

Dendrobates tinctorius azureus กบที่ใช้วิธีป้องกันพิษเช่นนี้

 

2. ใช้ลักษณะของร่างกายขับพิษทิ้งออกไปทั้งหมด

นี่เป็นวิธีที่สัตว์นักล่าที่มีเหยื่อเป็นสัตว์มีพิษมักจะใช้ (แต่บางครั้งสัตว์มีพิษก็ใช้เอง) โดยมันเป็นวิธีการที่ร่างกายสัตว์แต่ละตัวจะมีการปฏิบัติต่างๆ กันไป และยังเรามีข้อมูลไม่มากนัก

แต่หากนึกไม่ออกมันก็น่าจะคล้ายๆ การที่เราทานอะไรไม่ดีเข้าไปแล้วร่างกายของเราขับมันออกมาเป็นอาเจียน (และอุจจาระ) เพียงแต่หากสัตว์พวกนี้กินพิษเข้าไป พวกมันจะสามารถย่อยแค่ตัวเหยื่อ และขับพิษจากตัวได้โดยไม่ย่อยมันนั่นเอง

 

งู Erythrolamprus epinephalus ซึ่งคาดกันว่ามีภูมิคุ้มกันต่อผิวที่เป็นพิษของกบลูกศรพิษ

 

3. ใช้โปรตีนพิเศษกักขังพิษเอาไว้

นี่คือวิธีการที่พบได้ในกบพิษในกลุ่ม Phyllobates โดยพวกมันมีความพิเศษตรงที่ตอนเกิดมามันจะเป็นกบที่ไม่มีพิษ และไม่มีการกลายพันธุ์ของโปรตีนเหมือนกบในข้อหนึ่ง

กลับกันกบตัวนี้จะมีสิ่งที่กลุ่มโปรตีนที่นักวิทยาศาสตร์เรียกว่า “ฟองน้ำโปรตีน” อยู่ในตัว โดยมันจะใช้โปรตีนดังกล่าวดูดพิษและกักมันเอาไว้ในร่างกาย จนพิษที่มันกินกลายเป็นพิษของมันนั่นเอง

 

กบ Phyllobates มีชื่อเสียงเรื่องการเก็บพิษจากแมลงที่กินไว้ใช้เป็นของตัวเอง

 

แต่ทั้งนี้เองไม่ว่าสัตว์มีพิษที่เราเจอจะเป็นสัตว์อะไรประเภทไหน วิธีการที่ปลอดภัยที่สุดสำหรับมนุษย์อย่างเรา ก็คงไม่พ้นการอย่าไปยุ่งกับมันตั้งแต่ต้นนั่นเอง

 

ที่มา livescience, science และ ncbi

Share post:

Subscribe

spot_imgspot_img

Popular

More like this
Related

เจ้าของผับเก็บลูกแมวจรมาเลี้ยง เหมือนน้องรู้เลยพาเพื่อนมาเพิ่ม เลี้ยงเรื่อย ๆ จนเป็นผับแมวประจำเมือง

ใครจะไปรู้ล่ะว่าการที่เราเก็บลูกแมวหนึ่งตัวมาเลี้ยงจะกลายเป็นการเกิดแมวงอก และทำให้เกิดกิจการ "ผับแมว" แห่งแรกของเมือง ย้อนกลับไปในเดือนธันวาคม 2011 ชายหนุ่มนามว่า Luke Daniels ได้ทำการเปิดผับใหม่ที่มีชื่อว่า...

แท็กซี่ไร้คนขับที่เท็กซัส มารวมตัวกันแบบงงๆ ขวางถนนทำรถติดหนัก

เป็นเหตุการณ์ที่กลายเป็นที่พูดถึงและวิจารณ์อย่างแพร่หลายที่สหรัฐฯ เลยครับ จากการที่ได้มีรถแท็กซี่ไร้คนขับ 10 คัน มารวมตัวกันที่ถนนแห่งหนึ่งที่เมืองออสติน รัฐเท็กซัส ส่งผลให้เกิดรถติดหนัก เพราะมีรถไร้คนขับหลายคันที่หยุดจอดอยู่กลางถนนไปแบบดื้อๆ ต่อมาได้มีคนเห็นเหตุการณ์ได้ถ่ายคลิปมาลงโซเชียล ก็ทำให้เกิดเสียงวิจารณ์ถึงรถไร้คนขับกันมากมาย บางคนก็มาเล่าถึงความอันตรายของรถไร้คนขับที่พวกเขาเคยเจอมา ชาวเน็ตรายหนึ่งบอกว่าเขาเคยโดนรถไร้คนขับชนใส่ตอนที่จอดรถอยู่เฉยๆ...

พาน้องไซมาถ่ายรูปรับปริญญา ดันป่วนจนหัวติดเสา โดนแซว ไซตัวแรกที่ติดอักษรจุฬาฯ

ขึ้นชื่อว่าหมาไซบีเรียนย่อมมีอะไรให้เราได้ปวดหัวอยู่ตลอด เช่นเดียวกับน้องไซตัวนี้ที่กลายเป็นไวรัลทำคนขำกันทั่วโซเชียล ไม่นานมานี้เจ้าของ TikTok บัญชี @mhpooh_ ออกมาโพสต์คลิปชวนขำของน้องไซที่เธอพามาถ่ายรูปรับปริญญาที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แต่การถ่ายรูปกลับติดปัญหาเล็กน้อย เพราะเจ้าน้องดันซนจนเอาหัวเข้าไปติดกับเสาอาคารมหาจุฬาลงกรณ์ หรือตึกเทวาลัย คณะอักษรศาสตร์...

เมื่อ อ.โอดะ ออกทีวีพาทัวร์บ้าน แล้วถูกถามว่า รวยขนาดไหน? ทะเลาะกับเมียบ้างไหม?

อ.เออิจิโระ โอดะ ผู้สร้าง ONE PIECE อาจเป็นคนลึกลับ แต่นานๆ ทีหากมีโอกาสพิเศษเจ้าตัวก็ออกสื่อมาบ้าง และล่าสุดที่ อ.โอดะ...