เคยเป็นกันบ้างไหม? เวลาอ่านข่าวหรือบทความอะไรสักอย่างแล้ว รู้สึกว่ามันน่าเชื่อถือมากๆ ทันทีที่เห็นว่าบทความนั้นๆ มาจากนักวิทยาศาสตร์ หรืองานวิจัย
นี่คือกลุ่มอาการที่นักวิทยาศาสตร์เองมักจะเรียกกันว่า The Einstein Effect ภาวะที่ผู้คนจะมีโอกาสยอมรับเรื่องไร้สาระได้ง่ายขึ้น หากพวกเขามองว่ามันมาจากแหล่งที่น่าเชื่อถือเช่น “นักวิทยาศาสตร์”
ตัวตนของ The Einstein Effect นั้น ถูกยืนยันว่ามีอยู่จริงในงานวิจัยหลายต่อหลายชิ้น ซึ่งรวมถึงงานวิจัยชิ้นใหม่ที่สุดถูกตีพิมพ์ในวารสาร Nature Human Behaviour เมื่อต้นเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมาด้วย
โดยในงานวิจัยใหม่นี้นักวิทยาศาสตร์ได้ทดลองใช้ระบบ “สร้างบทความไร้สาระ” ชื่อ New Age Bullshit Generator ในการสร้างบทความมั่วๆ 2 ชิ้น ขึ้นมา
(เข้าถึงระบบสร้างบทความไร้สาระนี้ได้ที่: sebpearce.com/bullshit/)
ก่อนจะนำมันไปให้ผู้คนจำนวน 10,195 คนจาก 24 ประเทศทั่วโลกให้คะแนนความน่าเชื่อถือดู และอ้างว่าชิ้นหนึ่งถูกเขียนโดย นักฟิสิกส์อนุภาคชื่อ Edward K. Leal ในขณะที่อีกชิ้นถูกเขียนโดยนักสิทธิอำนาจทางวิญญาณ Saul J. Adrian.
พวกเขาพบว่าแม้บทความจะไม่ได้มีสาระอะไรเลยทั้งคู่ แต่ผู้คนกว่า 76% กลับให้คะแนนบทความของ “นักฟิสิกส์อนุภาค” ว่ามีความน่าเชื่อถือในระดับสูง
ในขณะที่มีเพียง 55% ที่บอกว่างานเขียนของสิทธิอำนาจทางวิญญาณมีความน่าเชื่อถือ ซึ่งถือว่าน่าสนใจไม่น้อยเพราะแม้แต่ในกลุ่มผู้นับถือศาสนาเคร่งครัด หลายคนก็เชื่อนักวิทยาศาสตร์มากกว่าสิทธิอำนาจทางวิญญาณ
แต่ถึงอย่างนั้นก็ตามนี่ก็ถือเป็นการค้นพบที่น่ากังวลไม่ใช่น้อย เพราะมันหมายความว่าคนจำนวนมากมีโอกาสจะเชื่อทุกอย่างโดยที่ยังไม่เข้าใจอะไรเลยด้วยซ้ำ ซึ่งอาจถูกนำไปใช้ประโยชน์ได้ไม่ยากโดยผู้ไม่หวังดี
“ผู้คนต่างยอมรับว่า E = mc2 และยาปฏิชีวนะนั้นสามารถช่วยรักษาโรคปอดบวมได้ เนื่องจากคนพูดน่าเชื่อถือ เช่น Einstein และแพทย์ของพวกเขา ทั้งๆ ที่พวกเขาอาจไม่เข้าใจจริงๆ ด้วยซ้ำว่าข้อความเหล่านี้หมายถึงอะไร”
ถึงอย่างนั้นก็ตามนักวิทยาศาสตร์ก็ยังมองในแง่ดีว่า อย่างน้อยๆ มนุษย์ก็มีแนวโน้มที่จะเลือกเชื่อแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือขึ้นแล้ว เมื่อเทียบกับในอดีตที่ผู้คนหลงใหลในความเชื่องมงายและข้อมูลไร้แหล่งที่มาแบบในอดีต
ที่มา
www.nature.com/articles/s41562-021-01273-8
www.iflscience.com/editors-blog/the-einstein-effect-youre-more-likely-to-believe-bs-if-you-think-a-scientist-said-it/
www.sciencealert.com/the-einstein-effect-people-trust-nonsense-from-scientists-more-than-spiritual-gurus
